عفونت دندان که اغلب به عنوان آبسه دندانی شناخته میشود، یکی از مشکلات شایع و در عین حال جدی در سلامت دهان و دندان است. این عفونت به علت تجمع باکتری‌ها در اطراف ریشه دندان یا لثه ایجاد شده و می‌تواند منجر به درد شدید، تورم و حتی مشکلات سیستمیک در بدن شود. عفونت دندان نه تنها بر سلامت دهان و دندان تأثیر می‌گذارد، بلکه در صورت گسترش به سایر نقاط بدن، می‌تواند منجر به عوارض جدی و حتی تهدیدکننده حیات شود. بنابراین، آگاهی از علل، علائم، روش‌های درمان و پیشگیری آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
علل و عوامل خطر عفونت دندان
پوسیدگی‌های عمیق دندان
پوسیدگی‌هایی که به لایه‌های عمیق‌تر دندان نفوذ می‌کنند، شایع‌ترین علت عفونت هستند. این پوسیدگی‌ها با ایجاد حفره‌هایی در مینای دندان، مسیر ورود باکتری‌ها به پالپ (مغز دندان) را هموار می‌کنند.
بیماری‌های پریودنتال (لثه(
بیماری‌هایی مانند ژنژیویت (التهاب لثه) و پریودنتیت (التهاب بافت‌های حمایت‌کننده دندان) می‌توانند به ایجاد پاکت‌های عمیق در اطراف دندان‌ها منجر شوند. این پاکت‌ها محیط مناسبی برای تجمع باکتری‌ها و ایجاد عفونت فراهم می‌کنند.
آسیب‌های دندانی
ترک خوردگی یا شکستگی دندان می‌تواند به ورود باکتری‌ها به داخل دندان و ریشه آن منجر شود. همچنین، دندان‌های آسیب‌دیده معمولاً در برابر عفونت آسیب‌پذیرتر هستند.
ترک یا نقص در درمان‌های دندانپزشکی
پرکردگی‌های ناقص یا عصب‌کشی‌های ناموفق ممکن است باعث باقی ماندن باکتری‌ها در دندان شوند و در نتیجه، عفونت را به همراه داشته باشند.
ضعف سیستم ایمنی
افرادی که به دلیل بیماری‌های مزمن مانند دیابت یا مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی ضعیف‌تر هستند، بیشتر در معرض عفونت دندان قرار دارند.
انواع قرص برای درمان
مسکن‌ها
ایبوپروفن (Ibuprofen): برای کاهش درد و التهاب موثر است.
استامینوفن (Acetaminophen): برای کاهش درد مفید است اما التهاب را کاهش نمی‌دهد.
نپروکسن (Naproxen): مشابه ایبوپروفن عمل می‌کند.
آنتی‌بیوتیک‌ها
آموکسی‌سیلین (Amoxicillin): یکی از رایج‌ترین آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های دندان است.
کلیندامایسین (Clindamycin): برای افرادی که به پنی‌سیلین حساسیت دارند، تجویز میشود.
سفالکسین (Cephalexin): برای عفونت‌های شدیدتر استفاده میشود.
توجه: آنتی‌بیوتیک‌ها تنها توسط پزشک تجویز می‌شوند و مصرف خودسرانه آن‌ها می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد.
علائم و نشانه‌های عفونت دندان
درد شدید و مداوم
درد ناشی از عفونت دندان اغلب ضربانی و مداوم است و ممکن است به نواحی اطراف مانند گوش، گردن یا فک نیز منتشر شود. این درد معمولاً با گذشت زمان شدیدتر میشود و به سختی با مسکن‌های معمولی کنترل میشود.
تورم و التهاب
تورم لثه‌ها و صورت از علائم بارز عفونت دندان است. این تورم می‌تواند به حدی شدید باشد که مانع از باز کردن دهان یا بلع راحت شود.
ترشح چرک و بوی بد دهان
حضور چرک در اطراف دندان یا لثه نشان‌دهنده پیشرفت عفونت است. ترشح چرک معمولاً با بوی بد و طعم نامطبوع همراه است.
حساسیت به دما
دندان عفونی ممکن است به غذاها و نوشیدنی‌های گرم و سرد بسیار حساس شود. این حساسیت نشان‌دهنده آسیب به عصب دندان یا بافت‌های اطراف آن است.
تب و خستگی عمومی
عفونت‌های شدید ممکن است باعث تب، لرز و خستگی عمومی شوند. این علائم نشان می‌دهند که بدن در حال مبارزه با عفونت سیستمیک است.
عوارض جدی عفونت دندان
گسترش عفونت به فک و گردن
در صورت عدم درمان به موقع، عفونت می‌تواند به نواحی اطراف فک، گردن و حتی قفسه سینه گسترش یابد و مشکلاتی مانند سلولیت (عفونت بافت نرم) و آبسه‌های عمقی ایجاد کند.
سپسیس (عفونت خون)
یکی از خطرناک‌ترین عوارض عفونت دندان، ورود باکتری‌ها به جریان خون و ایجاد سپسیس است. سپسیس می‌تواند منجر به افت فشار خون، شوک و حتی مرگ شود.
از دست دادن دندان
در موارد پیشرفته که عفونت به ساختارهای نگهدارنده دندان آسیب زده باشد، ممکن است دندان غیرقابل نجات بوده و نیاز به کشیدن داشته باشد.
روش‌های تشخیص عفونت دندان
معاینه بالینی
دندانپزشک با بررسی علائم بالینی مانند درد، تورم و وجود چرک، می‌تواند به عفونت دندان مشکوک شود.
تصویربرداری رادیولوژی
استفاده از رادیوگرافی دندانی (پرتونگاری) برای بررسی عمق و گستردگی عفونت ضروری است. این تصاویر می‌توانند نشان دهند که آیا عفونت به ریشه دندان یا استخوان فک گسترش یافته است یا خیر.
آزمایش‌های خونی
در موارد شدید، آزمایش‌های خونی برای بررسی وجود التهاب سیستمیک یا عفونت در جریان خون انجام میشود.
درمان عفونت دندان
در صورت مشاهده علائم آبسه دندان، مراجعه فوری به دندانپزشک ضروری است. اگر مشکل بلع یا تنفس پیش آمد، باید به اورژانس مراجعه کرد.
هدف درمان، رفع عفونت است و دندانپزشک ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:
1. تخلیه آبسه: دندانپزشک با ایجاد برش کوچکی در آبسه، چرک را تخلیه کرده و محل را با آب نمک (سالین) شست‌وشو می‌دهد.
2. درمان ریشه: این روش به حذف عفونت و نجات دندان کمک می‌کند. دندانپزشک با سوراخ کردن دندان و برداشتن پالپ آلوده، آبسه را تخلیه کرده و کانال‌ها را پر می‌کند. در نهایت ممکن است دندان را روکش کند. اگر دندان ترمیم‌شده به‌خوبی مراقبت شود، ماندگاری طولانی خواهد داشت.
3. کشیدن دندان: در صورتی که امکان نجات دندان نباشد، دندانپزشک آن را می‌کشد و آبسه را تخلیه می‌کند تا عفونت رفع شود.
4. تجویز آنتی‌بیوتیک: اگر عفونت به نواحی مجاور گسترش یابد یا فرد سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشد، آنتی‌بیوتیک برای پیشگیری از گسترش بیشتر تجویز میشود. آنتی‌بیوتیک‌های رایج مانند آموکسی‌سیلین و مترونیدازول معمولاً برای درمان عفونت دندان توصیه می‌شوند. افراد با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است به داروهای قوی‌تری نیاز داشته باشند.
نتیجه گیری
عفونت دندان، که اغلب به‌صورت آبسه ظاهر میشود، می‌تواند باعث درد شدید، تورم، تب و در موارد شدید مشکلات بلع یا تنفس شود. درمان این عفونت به تخلیه چرک، حذف منبع عفونت و جلوگیری از گسترش آن بستگی دارد. راه‌های درمان شامل تخلیه آبسه، درمان ریشه برای نجات دندان، یا کشیدن دندان در صورت آسیب شدید است. در صورت گسترش عفونت یا ضعف سیستم ایمنی بیمار، آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند آموکسی‌سیلین و مترونیدازول تجویز میشود. مراجعه به‌موقع به دندانپزشک و رعایت بهداشت دهان و دندان برای پیشگیری و درمان مؤثر ضروری است.
